Ca khúc “Để Gió Cuốn Đi” và ý nghĩa của câu hát: “sống trong đời sống cần có một tấm lòng…”

Trong số các bài hát nổi tiếng của cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, có lẽ ai cũng biết đến Để Gió Cuốn Đi – một ca khúc thường được hát nhiều trong các dịp tổng kết chiến dịch từ thiện của các tổ chức, với lời hát như sau:

Sống trong đời sống cần có một tấm lòng để làm gì em biết không? Để gió cuốn đi…

Bài hát rất dài nữa, nhưng có lẽ người ta chỉ cần nhớ những câu hát đầu này thôi cũng đủ để có thể sống tử tế với nhau. Đó là những câu hát thật bình dị, chân chất, không cao siêu hoa mỹ ngôn từ, nhưng lại đi vào lòng người và ở lại rất lâu.

Câu hát “để gió cuốn đi” này từng gây ra một tranh luận nhỏ về ý nghĩa của nó. Lâu nay người ta vẫn hiểu ý nghĩa rằng “để gió cuốn đi” nghĩa là “sự quên đi” khi ta làm một việc thiện xuất phát ở lòng từ tâm. Để gió cuốn đi vào quên lãng, không cần nhắc tới, không cần ai biết để làm gì…

Tuy nhiên cũng có người nói rằng làm việc tốt mà lại để đi vào quên lãng, không ai biết tới thì thật lãng phí. Lòng tốt, sự yêu thương cần sự lan tỏa để nhiều người biết đến và hưởng ứng. Cũng như trong tự nhiên, hạt giống cần gió cuốn đi để lan tỏa, duy trì sự sống, và lòng tốt cũng như vậy.

Có vẻ ý nghĩa mà nhạc sĩ Trịnh Công Sơn thật sự muốn nói tới trong bài hát nghiêng về ý kiến đầu. Đó là: có một tấm lòng dù không làm gì cả, chỉ là để gió cuốn đi.

Trong cuốn băng 50 Năm Đời Vẫn Hát mà ca sĩ Khánh Ly thực hiện hồi thập niên 1990, có phần đối thoại sau đây:

Khánh Ly: Thưa anh Trịnh Công Sơn. Mấy chục năm trước, anh đã nhắc nhớ em: Sống trong đời sống cần phải có một tấm lòng, dù không làm gì cả, dù chỉ để gió cuốn đi. Hôm nay sau gần 20 năm anh em gặp lại, ở một nơi không phải là quê hương của mình, em thật sự muốn biết đối với anh điều gì quan trọng nhất?

TCS: Tấm lòng. Và tất cả từ ngàn xưa cho đến ngàn sau, (…) sống có một tấm lòng, sống tốt với nhau… sống tử tế với nhau. Tử tế là anh phải có một tấm lòng đối với người khác, nếu anh không có tấm lòng thì anh không thể nào tồn tại trong cuộc sống này cả.

Tuy 2 ý kiến đã nhắc tới ở trên có vẻ đối nghịch nhau, nhưng nếu xem xét lại, thì vẫn có thể bổ trợ cho nhau. Ta làm việc tốt một cách vô tư và vô vụ lợi, tấm lòng đó để gió cuốn đi xa. Để rồi gió cuốn đi cũng có thể là gió vô tình loan tỏa tình yêu thương đến những người xung quanh, và lòng tốt được nhân rộng, lan tỏa khắp đến mọi người.

Dưới đây là bài cảm nhận về nhạc phẩm Để Gió Cuốn Đi của tác giả Thanh Tâm đăng trên báo Phật Giáo:

Trong cuộc sống hiện đại, có một căn bệnh gọi là bệnh vô tâm, nó như một loại virus lây lan khiến con người ta trở lên lãnh đạm, thờ ơ và thiếu đi những tấm chân tình với nhau. Cảm nhận được điều ấy, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn – qua nhạc phẩm Để Gió Cuốn Đi – gửi thông điệp rằng hãy sống thật lạc quan và bớt tham, sân, si để cuộc sống trở nên tươi đẹp hơn.

Nhạc sĩ nhiều lần nói rằng con người sống không chỉ để tồn tại mà còn: ‘Cần có một tấm lòng’, dù chỉ là để gió cuốn đi. Cuộc đời vốn dĩ công bằng, không cho ai tất cả nhưng cũng chẳng lấy đi của ai tất cả vì thế “dù đau buốt trái tim” nhưng “còn cuộc đời ta cứ vui”.

Để Gió Cuốn Đi là ca khúc giàu triết lý nhân sinh, phảng phất tinh thần của đạo Phật, như cố nhạc sĩ đã từng nói: “Có những ngày tuyệt vọng cùng cực, tôi và cuộc đời đã tha thứ cho nhau…”

Sống trong đời sống cần có một tấm lòng… Để gió cuốn đi, để gió cuốn đi…

Câu ca ngắn gọn nhưng đầy sâu sắc, đâu đó là dư âm của cơn sóng lòng. Có lẽ ‘tấm lòng’ mà nhạc sĩ Trịnh Công Sơn muốn nói chính là tấm lòng yêu thương, sự quan tâm đồng cảm, sẻ chia, giúp đỡ người khác với tất cả chân thành.

Câu hát ngân vang như lời khuyên nhủ với người đời, hãy mở rộng tâm hồn, mở rộng lòng mà trao đi yêu thương, sẻ chia giúp đỡ nhau bằng cả tâm cả sức, cho đi mà không mong được nhận lại, hy sinh mà không mong được đền đáp.

Con người ngay từ khi được sinh ra đã được tạo hóa ban tặng cho một trái tim biết yêu thương, sự bao dung vị tha, hay những phẩm chất đạo đức tuyệt vời. Lớn lên, trải qua sự nhào nặn tôi tạo của xã hội, họ đã bị mất dần đi những điều tốt đẹp nhất, viên ngọc trong tâm đã bị bụi của cõi phàm trần che đi mất.

Để rồi từ khi nào trái tim họ như đóng băng, tâm họ như vô cảm, thờ ơ lạnh lùng. Con người trở nên bon chen, chà đạp lên nhau mà sống. Khi đau khổ hay thất bại họ luôn thấy mình cô đơn, trống vắng ngay cả khi họ ở giữa biển người, họ như bế tắc tới cùng quẫn. Tất cả cũng chỉ bởi vì người ta đã quên cho đi yêu thương, cảm thông hay chia sẻ. Chính vì thế mà ‘‘Sống trong đời sống, cần có một tấm lòng’’.

Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn muốn truyền tải một thông điệp: “Người với người sống để yêu thương”. Đó là những tình cảm thiêng liêng, chân thành, xuất phát từ trái tim tự nguyện trao đi, nên tấm lòng ấy như ngọn lửa sưởi ấm nhau, nó phá đi khoảng cách ranh giới giữa con người.

Khi yêu thương được lan tỏa, những điều tốt đẹp được gió mang đi, thì khi ấy người ta thấy cuộc sống là niềm vui, là sự thanh thản và cũng hiểu được một góc của ý nghĩa cuộc đời.

“Sống trong đời sống cần có một tấm lòng, Để làm gì em biết không? Để gió cuốn đi, để gió cuốn đi…

Gió cuốn đi cho mây qua dòng sông, Ngày vừa lên hay đêm xuống mênh mông, Ôi trái tim đang bay theo thời gian, Làm chiếc bóng đi rao lời dối gian”.

Gió trong góc nhìn của nhạc sĩ, là những thứ có thể lan tỏa đi những giá trị tốt đẹp của con người, mang yêu thương mà gieo tới nhân gian, để rồi nó thổi cho niềm vui ấy, hạnh phúc ấy nhân lên gấp bội.

Gió của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn không chỉ là như vậy, nó cũng cuốn đi cả những muộn phiền bay đi xa, đi xa nhường lại cho nhân gian là tiếng cười rộn rã lúc chiều tà, nó đủ sức phá tan đi sự cô quạnh.

Có rất nhiều người yêu nhạc Trịnh đã tìm thấy ở bài hát này một hình ảnh mà họ cho rằng, đây là những triết lý sâu sắc của nhà Phật. Đó chính là hình ảnh cuộc đời cũng như dòng nước cuốn trôi.

Phải chăng với nhạc sĩ, dòng đời luôn cuồn cuộn chảy, và những được mất ở thế gian cũng chỉ như chữ ghi trên mặt nước, sẽ bị xóa nhòa đi hết thảy, sẽ bị cuốn trôi hết thảy trong đó có cả những buồn đau. Thế nên ông vẫn nói, ông và đời là tha thứ cho nhau.

Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn là một nhạc sĩ tài hoa, mang trong mình cả những nỗi đau đời. Người ta thường nói ông luôn ấp ủ những giấc mơ đẹp về những mối tình dang dở, thế nhưng chẳng ai có thể tìm thấy trong ông sự cay đắng với đời hay ông bắt âm nhạc phải chịu đựng những tủi hận, nỗi lòng của riêng ông.

“Hãy nghiêng đời xuống nhìn suốt một mối tình, Chỉ lặng nhìn không nói năng”.

Tại sao lại phải nghiêng đời? Tại sao chỉ lặng nhìn.

Phải chăng ông muốn nói rằng, ta nên nhìn đời bằng mọi góc độ, ở nơi cùng cực hay ở tận cùng của tuyệt vọng, thì đâu đó luôn có một lối thoát cho ta. Muốn thấy được điều ấy, thì phải thực sự tĩnh lặng mà nhìn. Dẫu đời là những đau khổ, thì ta cũng trân trọng biết bao những năm tháng được sống trên đời. Nên ông nghiêng đời để thể hiện sự khiêm nhường và cũng là để tưởng nhớ cho những nỗi đau:

“Để buốt trái tim, để buốt trái tim… Trong trái tim con chim đau nằm yên, Ngủ dài lâu mang theo vết thương sầu. Một sớm mai chim bay đi triền miên, Và tiếng hót tan trong trời gió lên”.

Một lần nữa ta lại thấy cơn gió kia cuốn đi mọi đau thương hay nỗi sầu. Hãy để gió cuốn đi, để rồi ta lại quên đi những thương tổn trong tâm hồn, lại tiếp tục sống, tiếp giống như con chim kia khi đau thì nằm im và rồi một ngày nó lại bay đi và cất tiếng hót. Cuộc sống vẫn cứ trôi đi, và ta vẫn phải sống. Cũng phải tạm biệt những nỗi đau, xoa dịu những vết thương lòng để bước cho trọn một đời người.

‘Để gió cuốn đi’ là một nhạc phẩm chứa đựng rất nhiều triết lý nhân sinh, mà cái hay, cái tài của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn là đem những tư tưởng triết lý ấy thổi hồn vào từng nốt nhạc mà đi vào lòng người một cách nhẹ nhàng và ngự trị ở đó từ lúc nào không hay. Ta tìm thấy ở ca khúc này một chiếc chìa khóa để mở rộng cánh cửa tâm hồn, để được yêu thương và trao yêu thương và cũng để tình người còn mãi. Và, một lần nữa ta lại thả hồn mình vào với những âm sắc sâu ngọt của ca sĩ Khánh Ly, ‘để gió cuốn ta đi..’

=> Xem Lời Nhạc Sống: Để Gió Cuốn Đi tại đây

Tổng hợp Nguồn: Thanh Tâm – friend.com.vn

Xem thêm: