Kiếm tiền tỷ từ nuôi cá ‘khủng’ – VnExpress Đời sống

5h sáng một ngày cuối tháng 11, cổng trang trại của Phan Minh Luận tại xã Long Định, huyện Châu Thành đã chật cứng xe tải chờ lấy hàng. Ông chủ bước ra bờ ao giục người làm nhanh tay đưa từng mẻ cá hô, hồng vĩ, hải tượng… lên bờ. Trong số đó, có những con cá phải ba người khiêng.

Sáu năm làm nghề nuôi cá khổng lồ, Luận, 36 tuổi, thường xuyên có những chuyến xuất hàng sớm như thế. Trung bình, mỗi năm trang trại của anh cung cấp cho thị trường khoảng 50 tấn cá.

Bố Luận là người nuôi cá giống nổi tiếng trong vùng nhưng ông không muốn con nối nghiệp mà bắt “học để làm công chức nhà nước”. Năm 2005, Luận tốt nghiệp trung cấp, xin được việc ở Sở Thủy sản tỉnh, nhưng hơn một năm sau thì xin nghỉ. “Hai chân chui gầm bàn cả ngày bức bối lắm”, anh nói lý do bỏ việc.

Nghe nhiều chuyện về quê lập nghiệp thành công, chàng trai 20 tuổi khi đó tin mình sẽ là người kế tiếp. Anh vay tiền, thuê trang trại cách nhà vài km, khởi nghiệp ươm và bán cá giống như bố.

Vài năm đầu có chút lãi. Những năm kế tiếp, giá cả bấp bênh, tiền thức ăn tăng, cá đổ bệnh chết hàng loạt khiến khoản nợ của Luận dày thêm. Năm 2015, anh vỡ nợ, gia đình phải bán gần như mọi đồ đạc trong nhà mới giúp anh trang trải được một phần. Luận đóng cửa trại cá giống, tìm hướng đi khác nhưng vẫn nói với bố: “Dù thế nào con cũng không bỏ nghề cá”.

Thời điểm này, anh để ý các nhà hàng nhập cá đông lạnh trọng lượng từ 20 đến 50 kg mỗi con từ Thái Lan, bán 500.000 đồng đến 2 triệu đồng một ký. Luận nghĩ, cá tra của Việt Nam thịt chắc và tươi sống, giá chỉ 80.000 – 100.000 đồng một ký, chắc chắn cạnh tranh được.

Nghĩ là làm, anh thuê một ao rộng 500 m2 gần đường quốc lộ, chuyên săn lùng những con cá tra từ 10 kg trở lên về bán lại cho các nhà hàng. Thời điểm đó cứ nghe ở đâu có cá to, dù cách hàng trăm km anh cũng tìm đến. Năm đầu tiên, Luận thu mua được một tấn cá “khủng”, lãi 70 triệu đồng. Những năm tiếp theo, anh nhập thêm cá lớn ở nước ngoài như cá hô, trà sóc, hồng vỹ, hải tượng… Thu nhập tăng 3-4 lần, sau vài năm Luận trả được hết nợ.

Nhiều năm thu mua cá cỡ lớn, Luận phát hiện trong đàn cá tra mua về có những con mang màu sắc lạ. Anh nghi ngờ đây là cá tra dầu, có nguồn gốc ở lưu vực sông Mekong. Tra dầu là loài cá nước ngọt lớn nhất thế giới, có thể dài tới 3 m và nặng 300 kg nếu sống ở môi trường tự nhiên.

Loài cá này từng xuất hiện ở Việt Nam nhưng đang có nguy cơ tuyệt chủng trong tự nhiên. Từ năm 2012, trường Đại học Nha Trang đã nghiên cứu thành công dự án nuôi giữ cá tra dầu, có thể sử dụng trong sản xuất giống và có thể áp dụng trong nuôi cá thương phẩm. Hiện nay, nghề nuôi cá tra dầu thương phẩm tại Thái Lan rất phát triển.

Luận giữ lại những con đó, nuôi riêng trong ao để bảo tồn. Sau hai năm, chúng tăng từ 10 kg lên 25 kg, nhanh gấp năm lần cá tra thông thường. Anh cắt một mẫu vây cá gửi đến Đại học Cần Thơ làm xét nghiệm ADN. Kết quả khẳng định, 99% là giống cá tra dầu quý hiếm.

Ngay lập tức, anh lên mạng tìm nơi bán cá này ở nước ngoài bởi Việt Nam khi đó không có. Được một người bạn giới thiệu, Luận biết tại Thái Lan có những trang trại nuôi cá “khủng”. Tháng 6/2019, anh một mình ra nước ngoài “tầm sư học đạo”.

Tại Thái Lan, Luận thăm các trang trại nuôi cá tra dầu, cá hô kích cỡ lớn, học cách chăm sóc cũng như cho chúng sinh sản. Sau cả chục lần đi về, một chủ trại tặng anh 1.000 con cá tra dầu nhỏ bằng đầu tăm. “Phải nuôi đến 20 năm, cá bố mẹ mới sinh được con giống thế này”, chủ trại cho biết.

Mang về Việt Nam, cá chết quá nửa do vận chuyển. Luận nuôi thử số còn lại trong bể xi măng nhưng cá tiếp tục chết. Những ngày đó, chàng trai Tiền Giang gần như không ngủ vì cứ nằm xuống lại nghĩ “sao Thái Lan nuôi được, mình lại không?”. Anh lên mạng, lùng sục tìm thông tin về cách nuôi nhưng cũng chẳng học được gì nhiều. “Mỗi nơi một điều kiện, không gì bằng mình tự quan sát”, Luận rút ra kết luận sau nhiều đêm thức trắng.

Kể từ hôm sau, Luận gần như ngồi lì ngoài bể quan sát hoạt động của cá. “Cá giống ăn bao nhiêu là đủ? Làm thế nào để chúng phát triển tốt trong môi trường Việt Nam?”, những câu hỏi dần được giải đáp.

Anh phát hiện, để nuôi cá tra dầu cần mặt ao rộng và nuôi thưa. Chẳng hạn với ao 5.000 m2 chỉ thả 300-500 con giống. Số cá tra dầu còn lại được chuyển từ bể xi măng ra ao, nuôi trong điều kiện mới. Chỉ một năm chúng tăng 10 kg trong khi để đạt trọng lượng này, cá tra thường phải mất 10 năm.

Sau hơn hai năm chuyển sang mua cá giống về tự nuôi, Luận hiện có 5.000 con cá tra dầu, trong đó gần 300 con nặng 30-50 kg. Ông chủ trại cho biết, đàn cá này anh đang nuôi để bảo tồn và tìm cách cho chúng sinh sản chứ không bán.

Luận còn nuôi các loại cá “khủng” khác như cá hô, hồng vỹ, chép koi. Hiện anh có ba cơ sở sản xuất gồm một trại cá trưng bày, một ao nuôi trung chuyển rộng một hecta và một ao ươm giống 7 hecta. Trang trại có bốn lao động làm việc thường xuyên và liên kết bao tiêu sản phẩm cho 10 gia đình ở Tiền Giang, Long An…

“Từ ngày liên kết nuôi cá khủng, mỗi năm tôi lãi 500-600 triệu đồng”, ông Nguyễn Trần Sơn, một hộ nuôi cá liên kết tại huyện Tân Hưng, Long An chia sẻ. Ông Sơn cho biết, nếu chỉ nuôi cá bông, cá lóc như trước, có nằm mơ ông cũng chẳng thể lãi nhiều như vậy.

Trước đây, để tiết kiệm chi phí, Luận thường nhập cá về Việt Nam bằng đường bộ nên có chuyến cá chết gần hết, thiệt hại cả tỷ đồng. Không muốn phụ thuộc hoàn toàn giống từ nước ngoài, anh tự học kỹ thuật “ép đẻ”. Gần đây, cá hô, hồng vỹ… tại trang trại đã sinh sản, dù số lượng chưa nhiều.

“Đó cũng là bước tiến mới để tôi học cách giúp những loài cá hiếm khác sinh sản”, Luận nói. Với vài trăm con cá tra dầu bố mẹ, anh hy vọng chúng sẽ sinh sản tốt trong tương lai.

“Trang trại của Luận là mô hình đầu tiên của tỉnh nuôi cá lớn và nhiều như vậy”, ông Nguyễn Thanh Sơn, Chủ tịch hội nông dân xã Long Định nói. Ông cho biết thêm ở địa phương, Luận nhiệt tình giúp bà con nông dân tìm hiểu các giống cá mới, kỹ thuật cũng như phương pháp chăm sóc.

Sáu năm trước, lúc chủ nợ đến đòi tiền, Luận từng ân hận khi thấy mẹ khóc. Khi đó anh nghĩ, bỏ phố về quê lập nghiệp là một sai lầm lớn. Nhưng giờ, người đàn ông 36 tuổi cho rằng, đó chỉ là “cú hích” để nhìn nhận bản thân.

“Giờ tôi đang làm giàu trên chính quê hương mình. Bỏ phố về quê cần sự quyết tâm và học hỏi không ngừng”, anh nói.

Hải Hiền

• Chàng trai kiếm tiền tỷ từ nuôi cá trên nóc nhà
• Chàng trai 23 tuổi kiếm tiền tỷ từ lá cây bỏ đi
• Chàng trai bỏ phố về quê lập trang trại, kiếm tiền tỷ