Tìm hiểu về nét độc đáo trong kiến trúc Lưỡng Hà

Nền văn minh Lưỡng Hà được xếp vào là một trong số những nền văn minh nổi tiếng, mang tính lịch sử, đại diện cho sự phát triển của thời kỳ cổ đại. Trong thời kì này, lối kiến trúc Lưỡng Hà chịu nhiều ảnh hưởng sâu sắc đến từ tôn giáo, thần linh. Lối kiến trúc phong cách Lưỡng Hà được ứng dụng mạnh mẽ vào các đền thờ tạo nên một phong cách đặc trưng. Bài viết sẽ cùng bạn tìm hiểu về kiến trúc Lưỡng Hà.

Kiến trúc Lưỡng Hà là gì?

Lưỡng Hà là một khu vực nằm ở giữa 2 con sông là Tigris và và sông Euphrates, hiện nay thuộc Iraq. Khu vực này chịu nhiều những ảnh hưởng của các nền văn hóa đa dạng, phổ biến nhất là văn hóa của người Sumer, Babylon và Assyria.

Kiến trúc Lưỡng Hà mang đậm đặc điểm tôn giáo

Những nền văn minh đầu tiên tại đây được bắt nguồn từ sự ảnh hưởng văn hóa và tôn giáo cùng với sự di dân. Từ đó hình thành nên những lối kiến trúc đặc trưng của các công trình xây dựng thành phố và quốc gia đầu tiên.

Kiến trúc Lưỡng Hà mang đậm tính tôn giáo. Người Lưỡng Hà đặc biệt tôn sùng các vị thần linh do đó luôn chú trọng vào xây dựng những đền đài phục vụ nhu cầu thờ cúng của mình.

Sự tinh tế trong kiến trúc

Gạch và bùn đất chính là vật liệu được người Lưỡng Hà sử dụng chủ yếu để xây dựng nên các công trình kiến trúc. Trong đó phải kể đến rằng thời kì này con người đã làm ra được gạch nung. Tuy nhiên vì lý do nguyên vật liệu có sự khan hiếm nên người ta sử dụng gạch bùn. Loại gạch bùn này cũng được dùng để xây dựng nhà ở cho người dân Lưỡng Hà.

Kiến trúc Lưỡng Hà có đặc trưng là sự đơn giản. Bên cạnh đó những công trình này có đặc điểm xây dựng phụ thuộc vào giai cấp và địa vị xã hội của từng người.

Mỗi giai cấp tầng lớp xã hội sẽ được phép sống trong một kiểu nhà riêng. Tầng lớp người lao động nghèo ở trong những ngôi nhà nhỏ, không có cửa sổ. Tầng lớp thượng lưu có địa vị cao và quyền lực được sống trong những nhà được thiết kế theo kiến trúc chữ U có vườn lớn ở giữa.

Công trình tiêu biểu đại diện cho lối kiến trúc của người Lưỡng Hà chính là đền Ziggurats. Ngôi đền này được người Lưỡng Hà xây dựng theo những hình dạng kiến trúc giống như hình kim tự tháp, trong trang trí sử dụng những bức tranh tường và tranh khảm. Qua đó thể hiện lên một lối kiến trúc vô cùng đặc sắc cho người dân thời kỳ này.

Kiến trúc Lưỡng Hà ấn tượng

Đặc điểm của kiến trúc Lưỡng Hà

Đặc điểm nổi bật nhất trong các công trình kiến trúc của người Lưỡng Hà chính là các bức tường được xây rất dày bằng phần gạch bùn cùng với gạch nung ở bên ngoài, nhờ vậy mà những bức tường này có thể chịu được điều kiện nhiệt độ cao.

Tuy nhiên phần nền được thiết kế trong kiến trúc này lại rất yếu, phần nền này được sử dụng một lượng cột rất ít, phần móng bè nền không sâu, các loại than đá được người Lưỡng Hà sử dụng để xây dựng nên những công trình lớn vì so với gạch nung và gạch bùn thì than đá có độ vững chắc tốt hơn và bền lâu hơn.

Công trình tiêu biểu đặc sắc nhất của kiến trúc thời kỳ Lưỡng Hà là những tòa lâu đài, những ngôi đền thờ. Những bức tường lớn được người ta xây dựng lên từ gạch. Người Lưỡng Hà trang trí các công trình kiến trúc rất hài hòa.

Giai đoạn 4000 năm trước Công nguyên

Các nhà ở bán ngầm hình tròn là những công trình thuộc kiểu kiến trúc Lưỡng Hà được xây dựng sớm nhất vào khoảng thời gian 8000 năm trước Công nguyên. Những công trình này đã được tìm thấy tại các khu vực như Mureybet và Abu Hureyra thuộc lãnh thổ Syria.

Một phần tường hình tròn đã được tìm ra ở Zagros vào thời gian khoảng 8000 năm trước Công nguyên và được coi là di tích đầu tiên thuộc vùng phía bắc Lưỡng Hà. Công trình kiến trúc đầu tiên được ghi nhận ở vùng Hạ Iraq đã được người ta tìm thấy ở vùng Magh Taliyah, gần với Yarim Tepe vào khoảng thời gian 7000 năm trước Công nguyên.

Vật liệu gạch nung trong kiến trúc Lưỡng Hà

Các kiểu kiến trúc tiêu biểu của người Lưỡng Hà

Nhắc đến kiến trúc đặc sắc, mang đậm giá trị của nền văn minh Lưỡng Hà. Người ta thường nghĩ ngay đến các công trình của người Sumer, Babylon và Assyria.

Kiến trúc của người Sumer

Kiến trúc của vùng Lưỡng Hà bắt đầu với sự hình thành nên các thành phố của người Sumer. Các đền đài tôn giáo là những công trình kiến trúc chủ yếu đã được người ta xây dựng trong thời kì Protoliterate. Người Sumer đã sử dụng vật liệu chủ yếu bằng gạch-bùn.

Công trình nổi tiếng được xây dựng là các Đài chiêm tinh Ziggurat. Đây là loại hình kiến trúc theo kiểu tầng bậc, các bệ đặt lên nhau. Có đường dốc trượt hoặc là có bậc thang để đi lên đỉnh, phía trên đỉnh là một đền thờ nhỏ. Mỗi thành phố của người Sumer đều có một hoặc nhiều Ziggurat. Dấu vết còn lại đã cho thấy đó là những công trình bằng đất nện, có một lớp gạch bên ngoài.

Tường nội thất đền thường có các họa tiết hoặc là hình mẫu khảm từ đất nung màu sáng hoặc sẽ được mạ đồng. Ngoài ra các tường nền bằng sẽ được người Sumer trang trí bằng các tranh tường có nội dung miêu tả các sự tích thần thánh.

Đài chiêm tinh của người Sumer

Kiến trúc Babylon

Vào đầu thế kỷ thứ XIX trước Công Nguyên, người Amorites đã thống nhất Bắc Lưỡng Hà và hình thành quốc gia cổ Babylon. Họ thống nhất được toàn bộ khu vực Lưỡng Hà. Sự cường thịnh và hùng mạnh của Babylon đạt đến đỉnh cao vào thời kỳ khoảng năm 1792 đến năm 1750 trước Công Nguyên, dưới triều vua Hammurabi. Babylon bị suy sụp vào khoảng cuối thiên niên kỷ II trước Công Nguyên.

Đặc điểm của kiến trúc Babylon là sự pha trộn và sự sáng tạo của kiến trúc Địa Trung Hải với nền văn minh sông Hằng. Toàn bộ thành phố Babylon được một bức tường có màu vàng bao quanh và có chiều dài 13 km với tổng cộng 300 tháp canh. Vườn treo Babylon là đỉnh cao trong kiến trúc và đã trở thành một trong bảy kỳ quan vĩ đại.

Vườn treo Babylon đã được NebuchADnezzar xây dựng vào thời gian khoảng năm 605-562 TCN. Ông xây dựng vườn này như một món quà tặng cho người vợ của mình. Về sau người Hy Lạp đã bổ sung nhiều chi tiết.

Theo một giả thuyết thì khu vườn này rộng 120m2, tường thành có chiều cao lên đến khoảng 25 m. Bên trong khu vườn là những bãi đất được tạo hình bậc thang giống như một nhà hát cùng với đó là các công trình nhỏ hòa quyện.

Vườn treo Babylon

Kiến trúc Assyria

Đất nước của người Assyria nằm ở gần miền đồi núi, lãnh thổ chạy dài theo sông Tigris tới tận vùng núi Gordian hay là dãy Carduchian nằm ở Armenia, còn được biết đến là dãy Ashur.

Tell Hassuna là vùng có nhiều dấu tích đồ đá mới nhất ở Assyria. Đây là trung tâm của nền văn hóa Hassuna. Những bản khắc chữ của người Assyria xuất hiện lần đầu tiên sau năm 2000 Trước công nguyên.

Kiến trúc Assyria cũng có những nét tương đồng với lối kiến trúc của Babylon nhưng có sự đơn giản hơn cùng với đó cũng không được trang trí nhiều. Các hệ thức cột vẫn đóng vai trò chủ yếu trong lối kiến trúc Assyria. Phần đầu các cột được chú ý điêu khắc tỉ mỉ và hoàn hảo bằng những họa tiết hoa văn mang đặc trưng văn hóa của thời kỳ này.

Kiến trúc của người Assyria

Trên đây là những thông tin về kiến trúc Lưỡng Hà. Lối kiến trúc Lưỡng Hà chịu nhiều ảnh hưởng sâu sắc từ tôn giáo, thần linh. Lối kiến trúc phong cách Lưỡng Hà được ứng dụng mạnh mẽ vào các đền thờ tạo nên một phong cách đặc trưng đầy nghệ thuật.